Page 15 - Каталог акварель 2019 год для печати
P. 15
Ә. Қастеев атындағы ҚР Мемлекеттік өнер жартысынан көбісі Алматыдан, төрттен бір
музейі «JTI» компаниясымен бірлесіп, «Қазақстан бөлігі Қарағандыдан, қалғандары он бір облыс
акварелі: кеше және бүгін» атты ауқымды жоба орталығынан болды.
өткізуде. Музей залдарында тұңғыш рет бір Ретроспективтік көрмені ашатын – орыс
экспозиция кеңістігінде Қазақстан бейнелеу өнерінің реалистік дәстүрін дәріптеуші Н. Хлу-
өнерінің пайда болған сәтінен бастап қазіргі кезге довтың 1930-жылдардағы акварельдік пейзаж-
дейінгі республика акварелін көрсететін туын- дары. «Менің (этнографиялық) туындыларымның
дылар қойылған. Көрме Қазақстанның барлық көбі 1884 жылдан бастап жазылды және өз
өңіріндегі суретшілердің туындыларын қамтып, шығармаларыма ештеңе қосқан да жоқпын, алған
республикадағы бейнелеу өнерінің қазіргі хал- да жоқпын, нобайларым ойдан шығарылмаған,
жағдайын білудің сәтін түсірді. Экспозиция заттың өзіне қарап салдым» деп түсіндіреді өз
шығармашылықтары мен темпераменттері әр тәсілін суретші [1].
түрлі суретшілердің күрделі әрі көп қырлы техни- Н.Г. Хлудовтың шеберханасында осы экспо-
када өз таланттарын қалай көрсететінін байқатады. зицияда туындылары қойылған Ә. Қастеев, А. Бор-
Біздің заманымыздың екінші ғасыры тников, Г. Брылов, А. Евдаковтар оқып шықты. Ак-
адамзатқа акварель техникасын тарту етті. Қытайда варель болашақ суретшілер үшін көркемдік әлемді
пайда болып, Еуропада қанат жайған акварель танудың бірінші «құралы» болды.
өзіндік бейнелеу тәсілдері мен көркемдік тілге ие Алғашқы ұлттық суретшілер Ә. Қастеев,
болып, ХХ ғасыр өнерінің маңызды дара бұтағына Қожахмет және Құлахмет Қожықовтардың
айналды. Акварельдің тарихы бағыттарының жұмыстарында Қазақстанның жартылай көшпелі
сан алуандығымен, айтайын деген ойының өмірден кетіп, жаңа өнеркәсіптік келбет алған
байлығымен, көбінесе жөндеуге және қайта жасауға жаңа уақыттың қимыл-әрекеті суреттелді. Нақ
келмейтін техникасының күрделілігінің арқасында осы акварель суретшілерге республикадағы
қайталанбас стильдер мен дара қолтаңбалардың шығармашылық ортаны құрып, болып жатқан
молдығымен көрінеді. өзгерістерді суреттей отырып, жаңа заман
Акварельмен жұмыс үстінде суретшінің өміріндегі оқиғаларға шапшаң әрі қолма-қол пікір
темпераменті, түсті сезінуі бірінші орынға айтуға, үн қосуға мүмкіндік берді.
шығатын дара стилі барынша ашылады. Реңктердің Қожахмет Қожықовтың «Егін орағы» (1937),
еркін өтуі, ұласулардың жұмсақтығы, колористік «Жайлаудағы жылқы үйірі» (1945-1950), «Тау
үндестіктердің қанықтығы, қағаздың белсенді ролі, етегінде» (1950) жұмыстары акварельдің батыл
оның реңктері мен фактуралары – осының бәрі ше- әрі еркін бояуларымен бір екпінмен жазылып
берге құбылыстардың шексіз сан алуандығын пай- шыққан. 1943 жылдан «Қазақфильм» Біріккен
далануына мүмкіндік әпереді. Орталық киносудиясында бас суретші қызметін
Ә. Қастеев атындағы ҚР МӨМ-нің бірегей атқарған Құлахмет Қожықовтың туындысы «Біз
коллекциясының қалыптасуы музейдің құрылған Жетісуданбыз» кинофильмінінің тақырыбының
кезінен басталды. 1935 жылы республикадағы он бес құрылымын анықтайды және бүкіл колористік сан
суретшінің 100 туындысы қойылған, Қазақстанның алуандықпен жазылған табиғат ландшафты фо-
15 жылдығына арналған көрме болды. Осы нында өтетін оқиғаларды өзінше кадрларға бөліп
мерейтойлық экспозицияның базасында Ұлттық көрсетеді.
көркемсурет галереясы құрылды. Ә. Қастеевтің түсі талғаммен алынған, фор-
Алғашқы, бірақ соңғы емес, Қазақстан масы анық, өмірдің егжей-тегжейі мен ұсақ-
суретшілерінің республикалық акварель көрмесі түйегіне, тіпті ауа мен кеңістікке толы акварелі
1968 жылы 10 желтоқсанда Қазақ Мемлекеттік – музейдің алтын қоры. «Сәкіден көрініс» (1950),
көркемсурет галереясында ашылды. Е. Вандров- «Буерлер бейнеленген Сенеж көлі» (1952), «Астық
ская мен Л. Плахотнаяның құрастырған каталогына жинау» (1952), «Шевченко теңіз порты» (1965),
сүйенсек, экспозицияға республика қылқалам «Ыстықкөл жағалауында» (1967) – суретшінің
шеберлерінің 207 туындысы қойылған. қарапайым тіршілікті көркем қабылдау арқылы
1977-1978 жж. өткен Республикалық 3-көрме тұтас бір үйлесім тапқан картинаны туындата
акварельге қызығушы суретшілер санының алатын керемет қабілетін толықтай көрсетіп
әжептәуір өскенін көрсетті: көрмеге 102 суретші бере алады, шығармашылық процесті көрсетіп
қатысып, 250 шығарма қойылды, авторлардың қана қоймай, суретшінің өз туындыларын
АКВАРЕЛЬ КАЗАХСТАНА: ВЧЕРА И СЕГОДНЯ 15
