Page 16 - Каталог акварель 2019 год для печати
P. 16
жазуға соншалықты ұқыппен қарағанын түсінуге (1969) композициясында қазақтың ою-өрнектік өнері
де көмектеседі. Кескіндемелік жұмыстарының негізінде форманы шешудің декоративтік тұтастығын
жұмыс материалы бүгінде көбінесе оның ізденуі өз ізін қалдырған.
шығармашылығындағы нағыз жауһарлар, үздік ту- «Ертегі» композициясында (1969) суретші
ындылар деп қабылданады. Арнайы тапсырыспен көбінесе шебердің өзіндік кескіндемелік мәнеріне
орындалмаған, 1950-1960-жылдардағы нәзік сезімге қол жеткізген қуаныш пен қимылға толы мерекелік
құрылған акварельдік пейзаждары шебердің көзге көріністі бейнелейтін тұрмыстық тақырыпқа күрт
әрең байқалатын күрделі түстік реңктерді айрықша мойнын бұрған.
жеңілдікпен жеткізуіне, жарық пен көлеңкенің Жеріміздің сұлулығын, ұлттық дәстүрлерімізді
ерекше шешімдерін қолдануына мүмкіндік беру бүгінгі таңда Қазақстан өнері үшін үйреншікті
беретін ішкі бостандығын көрсетеді. Ә. Қастеев өз құбылысқа айналды. 1950-жылдардағы суретшілер
акварельдерінде қарапайым көріністерді дүниені өз халқының бейнесі мен тұрмысын дәріптеп,
ұғынудың философиялық рухына толтырып, Жа- Қазақстанның мәдениеті мен сұлулығын алғаш паш
пония және Қытай шеберлеріне тән «құс ұшар етті. КСРО-ның үздік институттарында кәсіби білім
биіктен қарау» композициялық шешімін қолданады. алған бір топ талантты суретші шығармашылық
Сонымен қатар бір мезгілде шебер қарапайым қызметтерін өз елдерінде жалғастырды, соның ішінде
сезімдер мен сюжеттер арқылы болмыстың акварельдік кескіндемеге де ден қойды.
сұлулығын беруде сезімдердің таң-тамаша ашы- Экспозициядан И.Е. Репин ат. Ленинград
луына қол жеткізе алады. кескіндеме, мүсін және сәулет институтын аяқта-
Шеберлердің рухани әлемімен, олардың ғаннан кейін біздің республикамызға келген Е. Си-
дүниетанымымен және дүниесезімімен тығыз бай- доркиннің қазақ ертегілерінің желісімен жасалған
ланысты А. Бортниковтың «Ер адамның портреті» «Көңілді өтірікшілер» топтамасындағы «Алдар
мен «Қазақ әйелі» этюді, Н. Крутильниковтің Көсенің ғажайып тоны», «Қырық өтірік» аква-
«Жамбылдың портреті», бір қарағанда қарапайым рельдік туындыларын көресіз. Композициялардың
көрінетін А. Евдаковтың композициялары, монохромды орындалуы оларды кейіпкерлердің
А. Риттихтің Қазақстан табиғатынан алған әсерлері, пейілінен шыққан мейірімділікке және юморға
К. Барановтың уақыт куәгерлері 1930-жылдар толы етіп шығарған. Киім бөлшектерінің көр-
кезеңіне жатады. нектілік әсерге және кейіпкерлердің ширақтыққа
Қазақстанға келген И. Бальхозин, Б. Урманче, жетуіне мүмкіндік беретін бейнелердің жеңіл
Н. Ягодкин және тағы да басқа суретшілер кәсіби бей- түсіндірілуі, дамуы парақтың шетімен шектелетін
нелеу жүйелерінің ақпаратын таратушы қызметін композиция көрерменді өтіп жатқан оқиғаның
атқарып, портреттер мен пейзаждық көріністердің арасына кіргізіп жібереді.
шеберханасы іспетті болды. БМКИ түлегі А. Ғалымбаеваның түстік
Кеңес өнерінің жалпы даму процесін салыстыра реңктерді күрделі құбылта отырып, өзінің ішкі
келе, көркемдік ортаның қалыптасуына республикаға толғаныстары мен жан сезіміне ден қойған,
еліміздің түрлі қалаларынан келген шеберлердің ролі 1960-жылдары жазылған «Автопортреті» да осы
зор болғанын атап өту керек. Қазақстанға жер ауда- экспозициядан орын алды.
рылып немесе жүрек қалауымен келген және бұрын 1960-1970-жылдар буынындағы әрбір суретші
Ресейдің көркемдік өмірінің қайнаған бел орта- акварельден романтикалық немесе лирикалық ба-
сында жүріп, белгілі шығармашылық бірлестіктерді яндау, ілездік көңіл-күйді түсіру немесе тұрмысты
танытқан олар Қазақстан бейнелеу өнерінің тари- драмалық негізге айналдыру сияқты өзінің терең,
хына сіңісіп кетті. жеке-дара стилі мен өзін-өзі көрсету жолын тапты.
Еуропада академиялық білім алған Бұл кезеңдегі акварель коллекциясы бүкіл сан
А. Риттихтің Алматы маңын суреттеген акварельдік алуандығын жеткізетін техниканы қалай пайдалануға
пейзаждары үлкен қызығушылық тудырады. болатынын көрсетіп берді. Осы кезеңдегі аква-
Р. Великанованың шығармашылығындағы рельде туындаған шығармалардың ерекше бітімі
Алматының табиғаты адамды өзіне тартып алардай олардың кескіндемелік шешімдерінің байлығы мен
етіп берілген. Ол алғашқылардың бірі болып қала батылдығында. Ү. Әжиев, М. Темірғалиев және тағы
бейнесін жасады, сөйтіп шығармашылық жолының да басқа шеберлер өңірдегі өнердің осы түрінің
өн бойында осы тақырыпты өмір бойы серік қылды. мықтап қарқын алуына серпін берді. Кейінгі кезеңде
Иілімді формалар, мақпалдай жұмсақ гамма акварельдік туындыларда шеберлердің жеке өзіне
«Қаралы хабар келген күн» (1954), «Ескі көшедегі тән ерекшеліктері барынша ашыла түседі. Ғ. Баянов
жаңа үй» (1955), «Бүршік атып келеді» (1957) бәсең реңктердің мол вариациясын жетілдіре
жұмыстарында бейнеленген қала көріністеріндегі отырып, баяу дала тұрмысы жайлы әңгімелейді,
көңіл-күй мен ондағы болып жатқан оқиғаларды батыл колористік шешімдерді қолданған Б. Пак
көрсете алады. жергілікті түстік дақтарға сүйеніп, үндескен
П. Зальманның «Қазақфильм» киностудия- динамикалық құрылымдар жасайды. К. Оспанов
сының жаңа ғимаратының интерьерін безендіру көп түстіліктен бас тартып, өз композициясын
эскизі мен «Қазақстан әуендері» фильміне деко- бірыңғай реңктің сызықтық ырғағымен шешкен.
рация ретінде жасаған «Жүректі әнмен тербеткен» Дара шығармашылықпен, жоғары кәсіби деңгейде
16 QAZAQSTAN AKVARELI: KESHE JÁNE BÚGIN
